lunes, 30 de enero de 2012

As prácticas do sulfato

Xa vos falara fai tempo de que atopàra no xornal ABC do  22 de Xullo do ano 1933 unha foto feita por Foto Chao a páxina completa, concretamente nunha sección chamada "Páginas Agrícolas". Acompañada dun moi breve texto:
"Cursillo intensivo en Ribadavia. En la capital del Ribeiro, y con asistencia de muchísimos vitivinicultores, se ha desarrollado un curso práctico semanal, organizado a cargo del personal técnico del la Estación Ampelográfica Central, con la colaboración del profesor de la Escuela de Ingenieros Agrónomos Sr. Marcilla. Trabajos de laboratorio, prácticas de campo y de bodega, y conferencias han tenido un carácter de aplicación a los problemas vivtivinícolas de la zona.(Foto Chao)."
Daquela eu non tiña a foto, e por esas cousas do "copyright" non me quedou outro remedio que poñer un enlace á hemeroteca de dito xornal.  Hoxe poñemos unha copia que aínda que ten moi pouca calidade, serve polo menos para deixar constancia dela.
Como sabedes, moitas das fotos colectivas que fixo Chao, están repartidas entre moitos veciños, tanto da vila, como da bisbarra do Ribeiro que se foron quedando con copias. Eu non son quen de recoñecer a ninguén, pero o que si podo aventurar é que a igrexa que se ve ó fondo debe de ser San Domingos, polo que esa finca na que están a traballar, debería de estar máis ou menos enfronte do vello cuartel da Garda Civil, onde mestan hoxe "Os chalets"
Teño tamén que recoñecer, e esquencime na entrada que fixen sobre esto, que a pesares de ser dunha terra de viño, que non sabía o que significaba a palabra "Ampelografía", que resulta ser a ciencia que estudia, clasifica e describe as vides (vitis vinífera), as súas variedades e os seus froitos. A palabra ven do grego "ampelos" que significa vide e de "grafos", clasificación.
Nunca te deitarás sen saber algo novo. 


viernes, 27 de enero de 2012

Outra vista da vila

Moi lentamente van aparecendo novas postais en internet, coma esta que poñemos hoxe, que creo que non debe de ser moi vella, aínda que sexa  en branco e negro. Digo isto por que se vos fixades detidamente, vemos claramente os tellados da praza de Abastos, coa súa forma tan peculiar, rodeada dalgunha edificación máis alta, como é o caso do edificio do Banco Pastor, polo lado da dereita, coa súa fachada achaflanada tan característica, e as moles dos edificios do cine Río e do Sanatorio, que destacan  pola banda da esquerda.
Se temos en conta que estas construccións se levaron a cabo moi a finais da década dos cincuenta, podemos aproximar a data da postal con bastante exactitude.
Outro picar de faneca ben distinto, é averiguar dende onde está feita, xa que o punto de vista paréceme que é moi alto. Poidera ser dende o campanario de S. Francisco?

miércoles, 25 de enero de 2012

A "Emulsión Scott"

Eu non vos sei que haberá de verdade nisto que poñemos hoxe, pero o certo é, que o apelido Retorta estivo sempre moi ligado á nosa vila. Como saberedes, xa fai algún tempo que  falamos nalgunha entrada de Julio, e de Laureano Retorta, e hoxe tócalle o turno a Saturnino, que dito sea de paso, non sei quen era, nin si existíu, ou non.
Ese recorte que vedes embaixo, procede do xornal barcelonés "La Vanguardia", concretamente do xoves 8 de Setembro do ano 1904, e nel publícase unha carta -supoño que de xeito publicitario- de D. Saturnino alabando as cualidades da "Emulsión Scott". Os autores desta forma de "marketing", como se di agora, incluso se atreven a poñer unha ilustración, penso que inventada, da  muller de D. Saturnino.
A Emulsión Scott, non é outra cousa que o aceite de fígado de bacallao, que tomaron xeracións e xeracións de rapaces como complemento vitamínico para medrar fortes e sans. Seica sabía a raios, e digo seica, xa que eu, por sorte, non tiven que catala nunca. 
Polo que sei, segue á venda aínda hoxe, pero as forma de anuncialo foron variando moito ó longo do pasado século, como podedes ver nas outras imaxes.
O caso é que xa a pouco de comenzar o século XX, un ribadaviense participa nun anuncio publicitario, tan só por escribirlle ós importadores deste producto, con esa linguaxe tan suxerente, e decimonónica. Senón mirade como lle chama ó embarazo da súa muller: "estado interesante".
Coma sempre, un ribadavienses na vangarda.
Transcribo a continuación a carta, para que non teñades que forzar a vista.

“Ribadavia, 10 de enero de 1903.
Muy señores míos:
Tengo el gusto de participarles que mi señora esposa durante su estado interesante ha estado tomando su excelente Emulsión Scott, como alimento reconstituyente de sus fuerzas, lo que en gran manera ha contribuido al feliz alumbramiento de un niño sano, gordo y perfectamente constituido. El uso de la Emulsión Scott después del parto ha producido una extraordinaria abundancia de leche rica, de lo que el niño se aprovecha admirablemente.
De usted aftmo. s. s., Saturnino Retorta”





lunes, 23 de enero de 2012

"La plaza en la ciudad". A praza Maior

Derradeira entrada, esta que facemos hoxe, sobre o que de Ribadavia  escriben no libro "La Plaza en la ciudad. Galicia-Asturias-Cantabria-Pais Vasco- Navarra", os arquitectos  José Luis García Fernández e Lena Saladina Iglesias Rouco, do que xa viñemos falando en días pasados.
Deixamos para o final a Praza Maior, non por a súa importancia, senón por que algunha tiña que ser a última, e isto é o que dela nos din:

"Por su parte, la extensa e irregular PLAZA MAYOR, aun conviviendo con los minúsculos espacios de tradición medie­val del interior del recinto amurallado, nada tiene que ver con ellos. Abierta en la mitad irregular de la villa, puede proceder de un proceso de reestructuración de parcelas poco edificadas o de construcción en la «tierra de nadie» que pudo existir entre la fortaleza y la parte consolidada de la villa, es decir, en ambos casos, de una situación que posibilitaba la fácil ocupación del suelo.
La gestación de su actual recinto debió comenzar con la presencia de la casa consistorial desde los últimos años del siglo xvi a la que siguió un lento proceso de ejecución, si nos atenemos a la magnitud del espacio y a la edad de la edificación existente, que conserva algunos restos de los siglos XVII y XVIII y una mayor parte de obras del siglo pasado. Su trazado responde a un esquema en turbina, roto por la corta vía de enlace de poniente, con una proporción alargada y convergente hacia la fachada noreste. Corresponde también al modelo de plaza mayor formalmente heterogénea con soportal incompleto y alzados diversos, tanto en altura como en composición y tipología de elementos que lo constituyen.
El material de construcción principal es la sillería de granito, tanto en las fachadas —de empleo total o alternado con recuadros revestidos— como en los pavimentos, reciente­mente renovados. En tres de las fachadas predominan las soluciones de galerías altas y en la peor orientada —noroes­te— los balcones volados.
El espacio nació con función principal de mercado, hoy muy restringida, como lo está también la actividad comercial. La mayor parte de los locales de las plantas bajas se destinan a almacenaje o bodegas en las que se alojan las panzudas barricas de roble y las viejas prensas del Rlbeiro. Tan sólo la casa del concejo, con su bello cuerpo de finales del xvi y una parte construida en el xix, y la destinada a juzgado y biblioteca pública, mantienen el carácter de representatividad comuni­taria."



viernes, 20 de enero de 2012

"La plaza en la ciudad". A da Magdalena e a de Buján

Seguindo cos textos e as ilustracións que trae este libro, "La plaza en la ciudad. Galicia-Asturias-Cantabria-Pais Vasco- Navarra", publicado polos arquitectos  José Luis García Fernández e Lena Saladina Iglesias Rouco, na editorial Hermann Blume no ano 1986. Hoxe lles toca o turno ó conxunto formado polas  prazas da Magdalena e de Buján, no barrio xudeo. E isto é o que delas din:

"En el área donde estuvo la judería y en la cuña que rellena el encuentro de la planta regular del primer núcleo con su irregular expansión, las PLAZUELAS DE LA MAGDALENA Y DE BUJÁN se desarrollaron en un borde de brusco descenso en el interior de la muralla. Esta circunstancia, la situación aislada de la iglesia y la presencia de una puerta de muralla, llevaron a un resultado de trazado muy minucioso donde conviven las soluciones escalonadas de los angostos espacios del norte de la iglesia y sus «patines» de acceso a las viviendas, de nítida ascendencia rural, con las claramente urbanas de la plazuela porticada y el ámbito arboladode la plaza-terraza de Buján.
La pequeña iglesia de la Magdalena, de escala semejante a la de las románicas de Santiago y San Juan, es el elemento básico de la composición. Su fachada - igual que en aquellas- se orienta como fondo perspectivo de un eje, y ante ella se formó un breve ámbito que es, al mismo tiempo, espacio de respeto y bifurcación.
En el recinto de esta plazuela, la arquitectura renacentista de la Casa del Conde, con su soportal de esbeltos arcos sobre columnas, pone el contrapunto de su porte clásico a las restantes construcciones canteriles de recios arcos y vibrantes fachadas. Las desgastadas losas de granito completan el tratamiento de esta pequeña obra de orfebrería arquitectónica, comparable a la plaza de San Martín, situada más al norte.
La plaza de Bujan parece proceder de un derribo parcial de la estrecha y larga edificación adosada al interior de la muralla, debiendo limitarse el espacio antiguo al recinto alargado que define el muro de la rampa de acceso desde la puerta del Arrabal y la fachada alineada con él. El nuevo espacio, arbolado, de rasante horizontal y con la única pavimentación de la franja enlosada que une la calle de la puerta Nueva de Abajo con la de la Magdalena, tiene el carácter de mirador sobre amplias perspectivas del Avia y una clara función de esparcimiento".

miércoles, 18 de enero de 2012

La Plaza en la ciudad. San Juan


Fai algún tempo que Francico Couto me falou dun libro titulado "La Plaza en la ciudad. Galicia-Asturias-Cantabria-Pais Vasco- Navarra", publicado polos arquitectos  José Luis García Fernández e Lena Saladina Iglesias Rouco, na editorial Hermann Blume no ano 1986. 
Nas súas máis de trescentas páxinas fai un percorrido desde o punto de vista arquitectónico por estes espacios urbáns do norte de España, e entre todas elas, temos a sorte de que estudian, e debuxan as máis senlleiras da nosa vila. 
Estas son as ilustracións que fan desta praza e que acompañan ó seguinte texto:

"El espléndido ejemplar románico de los caballeros sanjuanistas, que tuvieron aquí casa propia de la Orden, levanta su frontis principal ante un pequeño espacio de la más pura raíz medieval, la PLAZUELA DE SAN JUAN.
Por el plano de Coello-mediados del siglo pasado- se puede conocer que el recinto de esta plaza terminaba en la primera calle del lado de poniente, cerrado por una larga y estrechísima manzana que estaba apoyada en la muralla. Es decir los dos tramos de calle que actualmente desembocan en este espacio fueron abiertos  y se edificaron  a partir de la segunda mitad del SXIX y de la construcción de la carretera. En cambio resulta arriesgado aventurar si la iglesia estuvo siempre adosada a otra edificación por su lado norte o en posición aislada, como la de Santiago, constituyendo un bello esquema en el que fue el núcleo inicial de la villa; de todas formas, es probable que los caballeros de la Cruz de Malta se reservaran total o parcialmente la manzana aneja.
El perímetro de la plazuela  actual presenta la mayor parte de su edificación renovada total o parcialmente en el S XIX y , aún, posteriormente. Se conservan como ejemplares más singulares una casa con soportal y sus dos plantas con balcones volados y corridos en todo el ancho de la fachada, una vieja solución de “patín” o escalera exterior- situada en un reducido retranqueo contiguo a la iglesia- y un añoso edificio adosado a ella, con cerramiento de tabla en sus plantas superiores.
Hoy, en conjunto de calle y plazuela, tiene especial interés por constituir un largo eje perspectivo con la iglesia como foco, composición que se repite  en las tres iglesias del recinto medieval. En su espacio se prolonga la reciente actividad comercial de la carretera desde la implantación de un edificio de mercado y otro complementario, de uso exclusivamente comercial." 
  



lunes, 16 de enero de 2012

Vella postal do cruce

Non sei de que ano será esta foto, pero como a verdade é que vou pouco pola vila,  me entra a dúbida de si existe hoxe ou non, a edificación que se ve á man esquerda, un pouco máis arriba da farmacia dos Sánchez,  Se ampliades a imaxe poderedes ver esa construcción, que ten na súa fachada, no baixo, un grande arco flanqueado por outros dous máis pequenos a ámbolos dous lados, ó igual que na primeira planta. O edificio coroase cunha ampla bufarda con tellado a dúas augas, baixo o que se resgarda unha galería que da a rúa.
A imaxe non é moi boa, e forma parte dalgunha colección de postais que se editaron da nosa vila, e non sei o porqué, me entrou agora a dúbida sobre a existencia dese edificio.
Do que si non hai dúbida é do que se ve en primeiro temo, tamén a man esquerda. É a galería da casa onde viviu Joaquín Robla, o que fora alcalde de Ribadavia a finais dos anos cincoenta. Tiña o garaxe no baixo, ó que se accedía pola rúa de San Martiño, que  era onde gardaba o seu Rolls Royce cando viña á vila,. Eu a verdade nunca vin ese automóbil, pero segundo me contaban os rapaces que por alí vivían, era unha cousa impresionante para aqueles tempos, polo que andaban todos abraiados.
Falando de Robla, localicei no diario "La opinión de Zamora" unha colección de artigos escritos por Juan Carlos Villacorta  fai uns  anos, nos que fala do seu amigo Joaquín, da súa muller Cármen Gómez Perez Neu, e de moitas cousas máis, algunhas relacionadas con Ribadavia. Se tedes tempo botádelles unha ollada, só son catro:



viernes, 13 de enero de 2012

Os Agapito

Esta é unha foto típica de  "familia ó completo" feita no estudio do fotógrafo Chao no ano1930. Nela aparece toda a saga dos "Agapitos", fundada por Agapito Escudero e Purificación Gallego. Chega ata nós por cortesía dun  dos seus netos, José Luís Escudero, que segundo nos comenta, e polo que el sabe, debeu de ser a única que o avó Agapito fixo con todos os seus fillos/as vivos, xa que dous deles, morreran sendo moi cativos. 
Xa falamos bastantes veces desta familia, que probablemente foi unha das máis numerosas que houbo en Ribadavia. En total eran once irmáns,e aquí podemos ver a todos eles.
De esquerda a dereita na fila da atrás: Néstor, Mario (pai das Nisas), Concha, Agapito (jr.), Paulino e Alfredo (o pai de José Luís). Na fila de diante: Benito (Pai de Óscar), Menchu (a muller de D.Gerardo), a avoa Purificación Gallego, Berta (a benxamina), o avò Agapito Escudero, Julita (a muller de D.Manolo, o do instituto) e Pepe. De tódolos que aparecen na foto, nestes momentos, só se atopan con vida a día de hoxe  Julita, Menchu e Berta. O pai de José Luís, Alfredo Escudero finou no ano 2008, sendo o último varón en  falecer.
Grazas José Luís por compartir con nós este valioso documento que nos axuda a coñecer un pouco máis a esta industriosa  estirpe ribadaviense.

miércoles, 11 de enero de 2012

O Avia a principios do S XX

Esta foto si que é boa. Mirade que ben se ve a antiga presa que había no Avia, e da que tanto falamos aquí. No ano 1925, cando  Ruth Matilda Anderson fotografiou esta zona do Avia, a presa xa non existía, e no seu lugar intuimos os cachotes que a formaban, amoreados baixo as augas. 
Debeu de ser unha grande chea invernal a que a derrubou, xa que somentes a forza das augas poden estragar semellante construcción. 
De calqueira forma, imaxinades como sería hoxe este tramo do río si aínda existise esta presa? 
As augas nese tramo baixarían repousadas, facilitando incluso os paseos en barca, como se facía hai cen anos, e se fai aínda nalgunha vila  da nosa provincia. E si a contaminación o permitise, quizás fose unha zona moi interesante para unha pequena  praia fluvial. De feito moitos de nós, os que eramos rapaces nos anos setenta, bañabámonos alí, e aproveitabamos os penedos que hai a rentes dos pilares da ponte de San Francisco para tirarmos de cabeza ó río, debido ó fondo que alí ten.



lunes, 9 de enero de 2012

A dor de riles do rei Melchor

O outro día buscando cousas relacionadas co Nadal,  atopei entre uns papeis vellos un atadiño de cartas dirixidas ós Magos de Oriente. En xeral son moi curtas, e están escritas, na  súa meirande parte, con fermosas caligrafías  infantís. Case todas elas comenzan igual: " Como este año me porté muy bien y fui muy bueno..."  e a continuación vanse reflexadas nelas os desexos e as ilusións, que daquela, tiñan moitos rapaces e rapazas da nosa vila. 
Non sei o que me levou a gardalas, pero supoño que foi  a mestura  que entre respecto, medo, ilusión  e frío tiñan as facianas dos cativiños, cando se aproximaban ó sillón onde estaba eu sentado co meu colo de armiño e a imponente coroa dourada. A verdade é que mereceu a pena, e agora, despois de tantos anos resulta moi gratificante ler algunhas, e ver como cambiou o conto.
Todas teñen datas dos anos oitenta e oitenta e un, e están firmadas con nomes ben coñecidos na vila, que hoxe deben de rondar os corenta, e que calo por manter o segredo da correspondencia.
Entre todas elas atopei tamén un folio escrito a man, con letras maiúsculas e con algúns tachóns. É o discurso que leu o Heraldo Real, que non era outro que o Pepe Viñas, dende o balcón da Casa Consistorial a noite do cinco de Xaneiro do ano 1981. E que transcribo a continuación:
 
"Queridos niños de Ribadavia:
Un año más ha transcurrido con profunda pena en nuestro corazón por tan dilatada espera. Nuestra angustia, sin embargo, vió su fin esta mañana cuando al sacar los camellos llenábamos las alforjas, y cargábamos los juguetes en espera de trepar a vuestras casas, en tarea de alpinistas esta noche.
El dolor de riñones del Rey Melchor, el Rey Gaspar con su gota y a Baltasar una muela que se le quedó en Turquía, le impiden expresaros su gran gozo por estar en esta villa. 
Ya decía la canción.... "Ribadavia bella flor". Flor y nata es lo que hoy llena nuestras alforjas. No vamos a decir lo de la nieve, porque ya se acabó la del año pasado, pero si os repetiremos la pregunta:
¿Fuisteis buenos este año? ¿Estudiasteis mucho?
Como sabemos que es cierto, y aunque hay alguno que se esconde, me dicen sus majestades que ahora cogerán vuestras cartas y podreis hablar con ellos."