D. Paco e Ribadavia

Vai xa para dous meses que nos deixou D. Francisco Fernández del Riego, e aínda que un pouco tarde, gustaríame lembrar súa memoria, cunhas liñas que adicou a nosa vila.
Tardei un pouco en localizar o libro titulado "Galicia sentimental. Cidades e vilas vividas por Francisco Fernández del Riego". Está editado por Caixanova, e a continuación transcribo ó pé da letra o que di D. Paco sobre Ribadavia. O capítulo está acompañado das ilustracións de Alex Vázquez-Palacios, e esta é unha delas.

"Naquela xa moi lonxana ocasión de estrea en Ribadavia, lembramos o que dicía un escritor amigo; Que tiña a mesma cor do outono e da pavía do seu nome. Sorprendéranos, ó ir coñecendoos, os admirables contrastes da paisaxe urbana. As casas encabalgando polo vello solar, descendendo ó Avia. O mesmo río, fermoso, de dilingueiras augas. E, empoleirada sobre o seu curso, a vila dourada. Daquel día fixáronse tamén na nosa memoria as impresións das ruinas do vello castelo. Das belas igrexas. das típicas rúas laxeadas. das prazas ben dispostas. As ruinas do castelo faláronnos da grandeza e esplendor, de loitas medievais entre señores feudais.
Nas moitas e sucesivas viaxes, reviviamos as primeiras visións. a esplendidez do conxunto histórico. A recordanza dos antigos muros, decorados con escudos, con símbolos de vedraña nobreza. A mestura de ambientes da Idade Media. Toda a vila se nos aparecía constituíndo un homoxéneo conxunto monumental. Un impresionante conxunto de historia, de arte, de pintoresquismo. O seu escudo de armas traducíranos motivos simbólicos. O castelo encadrado polo sol e a lúa . A ponte de dous arcos en fondo de prata. En azul o río.
Gustabamos de frecuentar as prazas ribadavienses. A máis importante era a Maior, oblonga, grande. Parabámonos a contemplar as interesantes fachadas de pazos que se conservaran. Estaba alí a Casa Consistorial. A poucos pasos erguíanse edificios con soportais baixos de típico e curioso aspecto. Había outras prazas e praciñas. Atraíanos, en certo xeito a de San Xoán e a da Madalena. Figuraba nesta a Casa dos Condes.
No noso deambular detiñabámonos ante as fermosa igrexas. Na de san Xoán, co as súas belas fiestras románicas. na de Santiago, que amosaba magnífico rosetón. pero sobre todo na de san Domingo. Tratábase dunha das mellores do gótico das Ordes Mendicantes de Galicia. Compoñíana tres naves e ábsides. Nas bóvedas absidais figuraban elementos pintorescos. Ofrecíannos certo atraemento os sartegos.
Para disfrutar unha das vistas máis suxestivas , iamos ata a igrexa da Oliveira, collendo o camiño que por alí sube. Ribadavia fornecíanos entón un aspecto estrano, ledo. O do seu variado casarío, abondosas terras e campanarios. Lembramos unha tarde de verán situados no alto. Ollabamos brillar os ergueitos penedos circundantes e os viñais. Albiscábamos tamén os ornamentos dos templos, as fachadas, os esquinais e balcóns das casas nobres.
Outra visión igualmente suxeridora, era a que se nos abría desde a ponte. Unha visión inesquecible da vila, cos ábsides das igrexas e as torres. As casas penduradas sobre a canle do río.
Matinabamos daquela non só no disfrute paisaxístico que nos producía a contemplación visual. Tamén na vila rica en historia. Na que fora temporalmente, corte do rei García I de Galicia. Na que asentaran os xudeus no barrio da Porta Nova, onde se mantiñan rúas e soportais da época.
Ribadavia, rodeada de outeiros, era a cabeza do Ribeiro. Xa os propios xudeus se adican o comercio do viño que na comarca se cultivaba. Moito máis tarde, eses viños fixeron abastada a localidade. Ían a Flandes, a Inglaterra, a Alemania, a Italia. O perfil histórico-artístico sobreviviu a través dos séculos. Do mesmo xeito que o da súa tradición comercial.
En varias ocasións, antes de nos despedir da vila, achegabámonos á pequena igrexa de san Xes de Francelos . Compracíanos dexergar na súa fachada algúns motivos que probablemente precederan ó románico que a caracterizaba."