Felices Festas

Coma tódolos anos por estas datas, deséxovos o mellor. Que pasedes unhas entrañables festas na compaña das vosas familias, e que o vindeiro ano veña ateigado de paz, saúde, traballo e cousas boas para todos.
Felices Festas.

Alcumes

Teño a plena seguridade de que moitos de vós xa coñeciades este pequeno libriño, que recopila os alcumes ou apodos dos habitantes que vivían en Ribadavia, alá polos primeiros anos do S. XX.
Pero tamén é moi certo, que hai xente- naturais, ou descendentes de ribadavienses- que por distintas circunstancias da vida, andan espallados polo mundo adiante. Sei que moitos seguen este blog, e ó mellor, eles nunca tiveron a oportunidade de telo nas mans. Nunca poideron comprobar se aqueles nomes que escoitaron ás veces nas casas, eran reais ou imaxinarios.
Para todos eles, vai hoxe adicado este galano de Nadal. Para que coma min poidan lembrar os sobrenomes dos seus devanceiros.

Alcumes de Ribadavia

Feira na Praza

Fermosa instantanea da Praza Maior nun día de feira nos anos corenta. Aquí nesta época se situaban as vendedoras das fabas que despois se usarían para sementar. Expuñan os seus productos no chan, ata que anos despois se foron a instalar ós soportais da praza da Magdalena.
Tamen por este tempo se puña neste sitio un home que mercaba o cornezuelo do centeo, que lle traían sempre os paisanos en pequenas cantidades envoltas en panos. Non teño nin idea para que o querería, pero de seguro que reportaba algunha ganancia este comercio.
Daquela os meus avós vivían nese edificio que se ve detrás, no que fai esquina coa rúa de Merelles Caula, e no que houbo durante moito tempo, como se pode ver, unha pintada coa efixie de Franco. Vivían no primeiro piso, o que se ve na foto; e xusto derriba, no segundo piso, moraba D. Claudio coa súa familia, na que eran maioría as fillas.
D. Claudio era unha persoa moi entrañable, sempre vestido de escuro e de moi fino trato, traballaba no Concello, e sufría dos xoanetes, polo que ás veces calzaba uns zapatos recortados cun pequeno burato nesa parte do pé, para que lle temperarara a dor. Este detalle lle chamaba moito a atención a rapazallada que por alí aformigaba.
Á dereita, e non aparece na foto, se atopaba a botica de D. Carlos Sánchez; e no baixo do edificio da esquerda, o que ten as fiestras abertas e enfeitadas cunhas macetas, estaba a taberna do Asturiano, que era onde repuñan as forzas os feirantes que aquí acudían.

A estrada do Carballiño

Retomando o tema das postais de Canda, hoxe poñemos esta, na que podemos ver como era, a principios de século XX, a estrada que comunicaba a nosa vila co Carballiño, que máis que estrada, deberiamos de chamar camiño. O camiño de Leiro e Carballiño.
Rodeado por viñedos a un lado e outro, sen apenas edificacións, é bastante estreito, como correspondería a aqueles tempos, nos que os automóbiles escaseaban, e maioría dos vehículos eran de tracción animal.
As augas do Avia, cando se desbordaba asolagaban todos eses fondais que aquí se ven. Terrazas fluviais moi vizosas, onde amais de viño, a xente cultivaba todo tipo de verduras en pequenas hortas próximas á vila, que aínda se seguen a manter detrás das edificacións que ocupan hoxe en día as marxes da estrada.
Os baixos destes edificios aínda se anegan de cando en vez, a pesares do control que ten do Avia o encoro de Albarellos, pero xa sabedes o que dicían os vellos: "O que é do río, sempre será do río".

A Pardo Bazán na vila

Aproveito esta postal da Estación, anterior ó ano 1927, xa que foi nesa data cando se instalou a marquesina que tanto pedían os viaxeiros para protexerse do ventoimperio, para transcribir parte dun artigo escrito por Emilia Pardo Bazán, que fala de Ribadavia. Apareceu no número do 28 de setembro do ano 1908 na revista "La Ilustración Artística" editada en Barcelona , nel reflexiona sobre a chinche, e a hostaleria nacional; pero tranquilos, que a nosa vila sae moi ben parada.

"Hace algún tiempo, creo que dos ó tres años, he sostenido aquí mismo la tesis de que uno de los mayores enemigos de España es la chinche; enemigo que nos ha hecho y nos hace poco menos daño que Napoleón y hasta que los yanquis y filibusteros. Ello parece una paradoja gruesa; pero si se reflexiona, es una verdad sencilla. Diré en abreviatura lo que entonces explicaba quizás prolijamente.

Para un país como España, con grandes extensiones de despoblado y cuantosísima riqueza artística y monumental, nada es tan útil, tan sano, como el movimiento y afluencia de viajeros, que despierta y estimula todas las energías civilizadoras, y además deja dinero en abundancia…

.....En Ribadavia -uno de los pueblos más bonitos, pintorescos y monumentales de la provincia de Orense- pasamos una noche. La fonda está agasajada entre parras y álamos, como rodeada de la fresca y vivaz vegetación de un parque, y se asienta frente a la estación misma. Yo recordaba haber dormido allí otra vez, limpiamente. Y limpiamente voví a reposar en cama pulcra, con sábanas de nieve y a la cabecera un San Antonio, que acentuaba la sensación monástica de celda alegre, flotante sobre un mar de follaje denso y frondoso de viña, que amaga invadir las ventanas, abiertas al calor de septiembre y a la regocijada luz del cielo ribeirano. ¡Oh, si en toda España se encontrasen estos albergos, sencillos, pero libres de asquerosas plagas! Creo que no es mucho pedir; no exigimos el hotel fastuoso, con ínfulas de palacio, al estilo del que se alza al lado de la fuente de Mondariz ó al pie de los manantiales de La Toja. Bastan para empezar y tienen su grato perfume de manzanilla y violeta las fonditas como la de Ribadavia, sin pretensiones…y chinches.

Próxima Cooperativa

Esta é outra das fotos que nos envía Manuel Meruéndano, e na que tamén aparece o seu pai, xusto no centro dela, detrás do gobernador civil, tapando co seu corpo parte da maqueta da cooperativa, que se exhibe detrás.

Seguro que vós recoñeceredes a máis xente, pero eu podo ver á esquerda do toro da árbore que aparece na foto a Edmundo Fernández, que era o propietario do que nos chamabamos "O cine de abaixo", cuio nome oficial penso que era o de Cine Principal.
Na parte inferior esquerda, medio tapado por un home con boina, tamén podemos ver a Francisco Cuiñas revisando uns papeis que leva nas mans, sempre traballando para dar cumpridas noticias do que acontecía na vila, como corresponsal que foi de diversos medios escritos.
Dos que están no primeiro plano, e que se ven perfectamente, e dalgún máis que se atopa entre o xentío, non me animo a dar a identidade, pero seguro que vós deixaredes os seus nomes nalgún comentario.

Como houbo tanta preocupación pola vosa parte na entrada anterior, aquí tedes a foto ó revés. Tiñades toda a razón. Está sacada en S. Francisco, e non na Almuiña. Non caín en que podía estar mal revelada. Agora xa o vexo claro.
Moitas grazas a todos, e seguide así.

Os Cardeñosa

Si estes días pasados falabamos de Manuel Meruéndano, hoxe imos poñer unha foto da súa esposa Chicha, recentemente finada, xunto coa súa familia, a dos Cardeñosa.
Na nosa vila, como en tantas outras, cando os fríos amainaban, e as primeiras clareeiras permitían saír o sol, a xente animábase a camiñar para matar as tardes dos festivos. E nun destes paseos pola Almuíña é cando se toma esta instantánea familiar.
Si comenzamos pola dereita, vemos ó matrimonio formado por Manuel Cardeñosa de Vega e Juana López Márquez, el era de Benavente (Zamora), e ela do Carballiño. De como se coñeceron , e de como chegaron a Ribadavia nada sei, pero o certo e que aquí fixaron a residencia e criaron ós seus fillos. A súa esquerda está unha delas, Chicha Cardeñosa, que como dixemos antes, casara con Manuel Meruéndano Pardo. Despois vemos a Mercedes López, irmá de Juana, que xunto coa súa irmá Catalina tiveron durante moitos anos o negocio das máquinas de coser Singer, no cal moitas mulleres da vila aprenderon costura e bordado. Por último, á esquerda de todo vemos a Maruja e a Vicente Cardeñosa, irmáns de Chicha, e fillos polo tanto de Manuel e Juana.
A foto é propiedade de Manuel Meruéndano. Ánimo Manuel.

Catando o viño

Nesta fotografía podemos ver como o Gobernador Civil da provincia proba o viño dun expositor na II Feira do Viño do Ribeiro no ano 1965, baixo a atenta mirada de Manuel Meruéndano Pardo, que é o que aparece no centro, acompañado á súa dereita por Jaime Dávila. Ambolos dous exerceron a avogacía en Ribadavia , e este último foi alcalde da vila en varias ocasións.
É un novo apunte, outra ilustración que se suma ás que xa publicamos, sobre a historia das primeiras Feiras do Viño,e que lle temos que agradecer a Manuel Meruéndano, que é o propietario da foto.

De novo a maqueta da Cooperativa

Tedes que perdoar, xa que estes días tiven que atender varias obrigas e non puiden poñer a entrada que tiña prevista para onte, polo que a poñemos hoxe.
É unha foto da segunda Feira do Viño, celebrada no ano 1965, moi parecida a outra que puxemos fai bastante tempo, e na que podemos ver como a comitiva, que presidida polo gobernador civil de Ourense D. José María López Ramón, pasa revista ós stands das marcas que concorrían á Feira.
Como daquela aínda non se construíra a Cooperativa, esta, publicitábase mediante unha maqueta do edificio, que máis tarde se levantaría nos terreos de Valdepereira.
Esta foto, e outras dúas que porei estes días son propiedade de Manuel Meruéndano, e nelas apareceo seu pai, Manuel Meruéndano Pardo, que exerceu a avogacía na vila durante moitos anos, e que é o máis alto dese grupo central, en concreto, o que está situado máis á dereita. Detrás del, como levantando a cabeza para poder observar a escea con todo o detalle, vemos con gafas Javier de Burgos, dentista da vila que tiña a súa consulta no edificio onde estaba a sociedade "La Peña".
Moitas grazas Manuel.

Postal de S. Francisco

Esta é outra desas postais das que vimos falando estes días. Coma na anterior entrada, nun comentario, o noso amigo Rafa apuntaba si no serían gravados, en vez de fotografías. Eu non vos podo aclarar o asunto, xa que atopeinas á venta por Internet, pero non as merquei, polo que o que estades a ver é a foto, de bastante baixa calidade, que aparecía no anuncio.
Como vedes trátase da mesma serie de E. Canda, e este exemplar en concreto, leva tachada a parte do texto á que me refería eu na entrada anterior: " que es el pueblo", e que baixo o meu punto de vista non tiña moito sentido.
Está sacada como a anterior dende a marxe dereita do Avia, desde algún punto da estrada que une a vila co Carballiño, xa que toda esa parte aínda no estaba edificada, e o único que existía eran todas esas viñas que se ven en primeiro plano.

Ribadavia que es el pueblo

Esta é o texto que acompaña estoutra postal de Emilio Canda. A verdade é que non entendo moi ben esta frase, e non sei o que de verdade querería dicir con ela.
O caso é que si nos centramos na foto, que non ten moita resolución, podemos albiscar de lonxe a fisonomía da vila, e os seus arredores.
Vese claramente, como xa comentamos noutras imaxes, o limpiñas que están as marxes do Avia, que parece que vai un pouco seco, pero que amosa o seu amplo cauce invernal estrado de coiñais.
Podédela cotexar con outra, que xa publicamos aquí, da mesma zona, aínda que sacada un pouco máis río abaixo. Penso que si comparamos a envergadura das mesmas árbores, a pesares das distancias, parecen máis pequenas, polo que esta foto debe de ser duns anos antes, quizás de principios do SXX.

Postal da Virxe do Portal

Ando ó rebusco. ¿Lembrades esa palabra? Empregabámola moito daquela. Lembro que cando iamos polas viñas neste tempo, xa ben pasadas as vendimas, resultaba unha ledicia atopabar entre as follas secas das cepas a piques de cair, algún cangallo agochado.
¡Que ben sabían!.
Pois o mesmo me pasa a min agora, o atopar unha serie de tres postais que non coñecía. Trátase duns exemplares editados por Emilio Canda, supoño que a principios do S XX.
Esta, a primeira que vos poño hoxe, é unha foto da nosa patroa, e como podedes ver está seriada co nº 16. Anteriormente puxéramos outra, a nº 13.
É unha magoa que non aparezan máis, mais tempo ó tempo...

Outra vez a ponte ferro

Ben se ve que esta vista da ponte era unha das máis empregadas á hora de facer postais da vila. Digo isto polo número que hai delas, e todas distintas. Aínda que case que todas son moi parecidas, deben de ser de épocas diferentes, e todas son distintas entre si. Esta, atopeina fai uns días por casualidade, e cando a ía eliminar por coñecida, chamoume a atención polo pequena que parece a estructura da ponte. Caín polo tanto na conta de que era distinta as outras.
Parece coma se fose máis baixa, e máis alongada. Eu non sei si será pola perspectiva, por como a escanearon, ou si é que algunha vez esta ponte sufríu algunha remodelación que cambiase a súa fisonomía, e da cal eu non vos teño constancia.
O certo é que aquí está, engrosando a lista. Supoño que pertence á colección de Hermenegildo Rodríguez Casas, que como xa sabedes debeu de facerse na segunda década do S. XX.

Historia da igrexa de Santiago

Coma esta fin de semana parece que vai chover, e imos ter que quedar na casa a reflexionar, para que vaimos matando o tempo , traemos hoxe a estas páxinas un estudio titulado "La iglesia de Santiago de Ribadavia: noticias históricas", publicado por Ernesto Iglesias Arreida, no nº 4 do ano 1991 da revista "Porta da aira".
Esta publicada online por Dialnet, que é unha fundación que ten unha das maiores hemerotecas científicas, e que depende da Universidade da Rioja.
O mellor é que lle botedes unha ollada, que nunca está de máis saber cousas da nosa vila. Para acceder a el só tedes que premer aquí, e despois pulsar nunhas letriñas pequeniñas de cor vermello, que están na parte da esquerda da páxina, que din: "Texto completo (pdf)".

Ribadavia por Feijóo

Da páxina web "Acuarelas de Galicia de Antonio Feijóo" extraigo esta particular e colorista visión do barrio de San Francisco, dende a beira do Avia. É outra forma de ver a nosa vila, que de sempre foi percorrida pola mirada de moitos artistas, e cada vez máis, segue a atraer a súa atención.

Outra postal

Sempre van aparecendo cousas novas pola Rede, e hai uns días déronme o soplo desta postal que non estaba publicada aínda no blog. Trátase da rúa da Pescadería, a principios de século.
Parece que esta rúa, era xunto á de Yáñez, e a praza de San Xoán o "downtown" da vila. A verdade é que a actividade comercial desta zona, debía de estar moi influenciada pola Fonte da Prata, xa que a maioría das edificacións nesta época (principios do século XX) non tiñan auga. A traida fíxose máis tarde, polo que o abastecemento dos veciños dependía unicamente dos pozos particulares, ou das continuas viaxes a fonte, que habitualmente facían os rapaces, como se pode ver na postal.
Esta imaxen da xente cos cántaros na cabeza xa desapareceu, hoxe en día non se ve a case ninguén cargando as cousas deste xeito, cando uns anos atrás, e non hai que ir moi lonxe, era unha imaxe típica de Galicia.
O que non é nada visto, é o que vin o outro día, e que me chamou poderosamente a atención. Circulaba eu por unha estrada do Val Miñor, cando vin ó lonxe a un velliño cargando dous baldes de auga bastante grandes, un a cada lado do corpo, pendurados por cordas dunha estaca que levaba atravesada sobre os seus ombros. Era a primeira vez que vía a un galego carrexar cousas así, como facían os chineses que viamos nas estampiñas do Domund que nos repartían na escola. Tanto me sorprendeu, que reducín a velocidade, e pasei amodiño ó seu carón, para observalo ben. O velliño, xirouse, miroume en fite, e ó ver a miña sorpresa, sorriume educadamente, agachándo a cabeza a modo de saúdo, mentres seguia camiñando pola estrada desequilibrado pola pesada carga.
Era un xenuíno chinés, ou alo menos, iso me pareceu a min, que non son quen de discernir a que país oriental pertencen os da raza amarela e os ollos rasgados.
Xa me chocaba moito a min que un galego andivese así polas estradas, e máis nestes tempos.

Entrega de premios

Esta é a derradeira foto da serie que nos enviou Cuco, e como podedes ver, correspóndese co momento de entregarlle os premios ós nadadores.

O acto celebrouse mesmo a continuación das probas. Fixádevos en que aínda lle corren as pingas de auga pola faciana ó nadadordor que recolle a copa, que non sei quen é, ó igual que tampouco recoñezo á guapa rapaza que llo entrega.

A multitude arremuíñase para ver ós vencedores, e de entre todos eles podo identificar ó pai do "Agapito", o que tiña o establecemento de tecidos na rúa do Progreso, entre a tenda dos Matos e a do "Avelino". Só se lle ve a cabeza, e está situado á esquerda da columna da cantina que se ve ó fondo.

Tamén penso que o rapaz que asoma a cabeza por detrás das copas, como facéndose sitio, é Antonio Padrón, o fillo de Tucho "O Practicante". Á súa dereita está un rapaz con papeis nas mans, como actuando de secretario ou presentador, que tampouco coñezo; pero xusto a dereita, hai unha fermosa rapaciña sentada cun vestido de cor branco, é Marisa Sánchez, filla de Carlos Sánchez o boticario da vila.

Só me resta darlle as grazas a C.G.S. por esta srie de fotos, e pedirvos que por medio dos comentarios nos informedes de quen son os que aparecen nas fotos.

Natacion no Castelo

Fermosa instantánea feita por Cuco Gómez, que chega a nós, por medio de C.G.S., quen nos asegura que é da mesma época das que puxemos estes días atrás.
Como podemos ver, as instalacións deportivas daban moito xogo, e senón fixádevos na espectación que levanta esta competición de natación de carácter doméstico, ó igual que o resto de partidos de baloncesto e balonmán que se celebrabam nas pistas de abaixo dese mesmo recinto, e das que non teño ningunha foto que poder ensinarvos.
Penso que durante moitos anos, se fixo esta competición de natación, e mesmo eu, participei nalgunha, pero anos máis tarde, cara a mediados dos setenta. Senón recordo mal, quedei segundo nunha delas, por detrás do "O Galo" (José Alberto Sánchez Moreno), o fillo de Castor, gran nadador, e gran amigo, a quen lle mando un afectuoso saúdo, xa que teño constancia de que nos segue desde o Brasil, onde reside desde fai tempo.
Eu, aínda é hoxe o día que, sigo pensando que perdín aquela competición por mor de que na saida se me baixou o bañador, e tiven que facer unha pequena paradiña para subilo, un instante perdido imposible de recuperar en distancias tan curtas, xa que, se non lembro mal, só se facían tiradas de cincoenta metros, ou sexa dous largos á piscina.
Quizás os meus recordos estean trabucados debido ó paso dos anos, pero non me gustaría acabar hoxe esta entrada sen expoñervos unha dúbida que me plantexa esta imaxe.
Por unha banda recoñezo perfectamente a algúns dos adultos da foto. A Jaime Dávila, Eloy Soto, Tirso Casasnovas, Leopoldo "O Municipal"; pero non son quen de identificar nin ós rapaces que asisten como espectadores, nin ós nadadores. E sobre todo a un rapaz que aparece no medio da foto, de pé, con camisa de cadros e pantalón longo de cor claro, coas máns nos petos. ¿Quen pensades que pode ser?
¡Axudádeme!.

O sair de clase

Hai días en que un recibe agradables sorpresas coma estas que poñemos hoxe, e que envía C.G.S. A satisfacción que iso produce, axuda a seguir tirando deste carro.
Esta foto pertence á mesma serie que comenzamos o outro día coa foto da piscina, polo que agora, ó ver caras coñecidas será mais fácil poñerlle as datas.
Penso que varias veces falara de cando ó sairmos do antiguo Grupo Escolar, que estaba situado por riba da Alameda, corriamos coma galgos para chegar os primeiros ó deposito dos Rusos e así poder coller os sinais de "stop" que alí se gardaban, para poder parar o trafego que circulaba pola rúa do Progreso, que daquela era, coma todos sabedes, a estrada Villacastín Vigo.

Poder poñerse de diante dos automóbiles, e paralos, enchíanos de orgullo, era como unha pequena mostra de autoridade e de poder para un rapaz que apenas cumplira os dez anos. Senón mirade a cara de fachenda que pon o rapaz que porta o sinal.
Eu , se vós son sinceiro poucas veces tiven a honra de coller esa ferramenta de mando. O meu nunca foi o atletismo. Iso estaba reservado para os bós corredores do entorno da Praza e do Barrio Xudeu, que eramos os que os que desfogabamos por esa ruta cara a casa, onde nos esperaba a comida ou merenda, poño por caso, segundo fora pola manán ou pola tarde. Xa que esta escea se repetía todos os días á unha do mediodía, e ás cinco da tarde.
Pero a cousa non quedaba aí, os que non eramos quen de dirixir o trafego, seguiamos en veloz carreira ata a Praza Maior, onde se atopaba a teórica meta, o que xenerou algún que outro pequeno accidente nas dúas curvas que levan alí.
Eu aquí non quero dar nomes, pero máis de un pasou por derriba do capó dalgún automóbil, ou quedou deitado derriba del, ó atoparse de supeto co vehiculo que viña en dirección ascendente no medio da curva. Enfín, cousas de rapaces, que nunca foron a maiores, xa que daquela o parque móbil da vila era escaso, e de pouca cilindrada.
Eu só recoñezo con claridade ó "Pepe da Portanova", pero espero que vós por medio dos comentarios lle poñades nomes ás caras, e deades algunha indicación exacta do ano en que Cuco Gómez sacou estas fotos.

A morte da piscina

Esta foto debe ser de finais dos anos sesenta e amosa ben ás claras o estado desta instalación ós poucos anos da súa inauguración, que como sabedes foi no ano 1963.
O fondo do vaso escomenzou a agretarse, e a piscina perdía auga, o que obligou, poucos anos despois, a facer un reparación consistente en cubrir as baldosas coas que estaba alicatada, cunha capa de poliéster reforzado con fibra de vidro de cor azul.
Senón recordo mal, e para iso estades vós, esa obra, que debeu de custar moitos cartos, durou ben pouco, xa que uns vándalos durante un inverno, cando estaba baleira, adicáronse a botarlle grandes pedras da muralla, o que rachou o entramado de poliester. Por si eso fora pouco, metéronse dentro, e foron arrincando ós poucos, grandes planchas de poliéster, estragando toda a reparación, e dándolle a puntilla definitiva a este lugar de ocio do que disfrutamos moitos ribadavienses.
Supoño que daquela, a utilización deste novo material non era muy usual, e debía de ser bastante caro, polo que volver a forrala debía de exceder o presuposto da corporación municipal, que a deixou morrer.
A datación desta imaxe ven dada por un grupo de fotos que acabo de recibir, e que constituiron para min unha agradable sorpresa. Pero tempo ó tempo. Xa volas irei poñendo nestes vindeiro días. Nelas veredes caras coñecidas que axudarán a situalas mellor no tempo.
Moitas grazas a Cuco Gómez Vázquez por sacar estas fotos naqueles tempos, e a C.G.S. por o esforzo de recuperalas, enviarmas, e recuperar toda a información relativa a elas.

Foi voando

¿Preguntarédesvos que lle pasa a este hoxe coa aviación?. Pois nada, simplemente que hoxe vos presento un billete de avión. Pero no é un billete calqueira, é o billete de avión co que Francisco Couto Touza comenzou a súa aventura na emigración. O billete que o levou a Venezuela, na procura dunha vida mellor o día 1 de Abril do ano 1950.
Como de seguro sabedes por outras entradas anteriores, el fixera o servicio militar por aviación en Cuatro Vientos, de ahí supoñemos que lle veu a estima que lle colleu á aviación, polo que decidiu facer a viaxe neste medio de transporte.
Daquela eran moi poucos os elexidos que podían ver a terra dende o aire, e a maioria dos nosos compatriotas, cando se dirixían ó pais sudamericano non lles quedaba máis remedio que pasar unha ducia de xornadas trouxando pola borda do "Begoña" ou do "Santa María" que eran os barcos facían a ruta trasatlántica ó porto da Guaira.
Por todo isto, este documento que nos envía o seu fillo Francisco, é tan curioso. Nel podemos ver, desde o importe da pasaxe, que ascendía a 10.882,75 pesetas, que daquela debía de ser unha verdadeira fortuna, ó peso da equipaxe que levaba, 30 Kg.
Na dianteira do billete hai anotado a lápis "82 Kg". Despois de darlle voltas ó asunto, caín na conta que ese era o seu peso, este dato, de seguro que era moi importante naqueles tempos, para calcular o peso que ía levar o avión.
Polas noticias que teño, esta compañía "Aerovías Venezuela Europa" operou moi pouco tempo, cun cuatrimotor DC-4, facendo a sú viaxe inaugural en Xaneiro do ano 1950. O voó duraba 26 horas, xa que facían escala en Lisboa, Azores e Bermudas. Despois de aterrar en Madrid, aínda seguían viaxe ata Paris e Roma. ¡Toda unha aventura!
Acompaño o ticket cunha imaxe na que se anunciaba esta compañía en Venezuela, e unha foto dun avíón similar ó que empregou, xa que non fun quen de atopar unha desa liña.
Por certo, Francisco apúntame tamén a curiosa coincidencia do logotipo desta liña aérea, coa do noso tren de alta velocidade (AVE) que algún día destes chegará á nosa terra.
Como, e que rápido mudan os tempos.

¡Parou!

A xente que visita a vila, e sobre todo, a que disfruta dun lento deambular por entre as vellas pedras do Barrio Xudeu, sentíase sempre ben acompañada no seu paseo polas badaladas do reloxio da torre do Concello. Cada hora, e cada media, os veciños e os visitantes escoitaba de fondo ese son lene e inconfundible que marca a diferencia entre unha vida tranquila na vila, e o balbordo da cidade.
Agora xa non soa, dixéronme que o reloxio xa no dá as horas, nin a medias, detívose. E esperemos que non sexa para sempre.
Xa sei que corren malos tempos, que a crise apreta, que Javier "O Ferreiro" está xubilado e xa non pode reparalo, pero non deixemos que este vello aparello que durante tanto tempo marcou a vida na vila esmoreza para sempre.

Infografía do Castelo

Acabo de atopar este video na páxina de "Revives". Trátase dunha recreación infográfica do Castelo dos Sarmiento.
Chamoume a atención polo novedoso do asunto, xa que, sabía que existían cousas deste estilo, pero dos grandes monumentos artísticos do mundo, e nunca pensei que se fixese algo así sobre a nosa vila.
Aproveito tamén para felicitar e darlle as grazas ós autores deste fenomenal traballo, que sen ninguha dúbida, axudará a poñer aínda máis en valor o noso patrimonio artístico. Son o profesor Miguel Taín, e os arquitectos Miguel Ángel Calvo Salve, e Mª Jesús Blanco.
Por outra banda sinalar que os autores das investigacións históricas que fixeron posible este traballo son:
David Chao Castro na época medieval. María José Villar na idade moderna, e Sagrario Abelleira Méndez que se ocupou da época contemporánea.
Que o disfrutedes.

Gaiteiros

O outro día atopei esta foto na páxina web do "Proxecto Virtual Patrimonio Musical Galego", e ó seu pé estaba escrito o seguinte: "Gaiteiros na procesión do San Antón en Ribadavia, Ourense. Fondo fotográfico Antón Méndez Gándara.
A verdade é que a imaxe está un pouco borrosa, pero aínda así, se recoñece perfectamente a Ponte de San Francisco, xa que parece feita dende o alto das escaleiras polas que se accede á igrexa dos frades.
Supoño que a sacaron un 13 de Xuño, o que non sei é de que ano, cando a procesión viña de volta para recollerse en San Francisco, rodeada, como non ía ser doutra maneira, dos nenos con flores como segue a ser o costume.
Descoñezo quen son os gaiteiros, que nese intre van silandeiros, xa que o do bombo, e o da caixa levan os instrumentos recollidos.
Quizás algún de vós, sobre todo os do barrio, poidades dar información sobre quen é ese frade que dirixe ós monaguillos.
¿Non sería o "Padre Camilo"?, que tan bó recordo deixou na vila.

A primeira Feira do Viño

Esta seica é a portada do programa de man da "1ª Feria Exposición de Vinos del Ribero". Aparece publicada no Facebook do Museo Etnolóxico da vila, a onde podedes acceder premendo neste enlace.
Eu non sei se o coñeciades, pero penso que ven ás mil marabillas, a súa publicación xa que tempo atrás publicara no blog os da segunda, e o da terceira feira.
Por outra banda, xa me gustaría a min poder publicar os carteis de tódalas festas de Ribadavia ó longo dos anos, tanto os das Feiras do Viño, como das do Portal.
Lembro algúns moi fermosos que empapelaban as paredes do forno do meu avó, e que xa se perderon. E agora que falo disto, e aínda que a dúbida me invade, penso que algún ía firmado polo meu pai.

Gaseosas

Eu non sei si vós tendes a mesma sensación que teño eu, pero penso que hoxe en día non se consume tanta gaseosa como se consumía antes. Recordo que en Ribadavia sempre houbo ó longo do tempo algunha fábrica de gaseosas, e nas casas, a xente sempre tiña algunha botella ben fresquiña, quizás para alixeirar un pouco o alcol do viño, ou restarlle un pouco de acedume.
En todo caso, eu sempre lembrei os refrescantes do Xouba, os do Neira, e os do Mexicano, do que puxemos xa neste blog algunha foto da súa fábrica .
Como en Internet se atopa de todo, e tamén hai xente que colecciona de todo, hoxe traemos unhas fotos de envases de gaseosas da vila e de Francelos.
Eu nunca ouvira falar das marcas "E-V-CH", que supoño será a mesma que a do sifón "Eulogio Veloso", e a da chapa que aparece máis abaixo; nin da marca "M. Gómez".
A mágoa é non ter unha foto dalgún envase do Mexicano, para completar o lote.
Si sabedes algo máis da historia das gaseosas ribadavienses, deixade un comentario.

O grao

Este era o choio polo que pasabamos todos os traballadores temporais nas campañas das vendimas da Cooperativa. Era o primeiro labor que tiñamos que facer, ou mellor dito, que ías aprendendo a facer, xa que os primeiros días, os novatos o único que facían era subir ós camións e coller as mostras de uvas que se ían esmagar.
O traballo era doado. Ti subías ó camión armado con caldeiros e unha pala, para tratar de apañar unha mostra, "chamemoslle de tipo medio" das uvas que se ían a descargar na tolva, e aí era onde á veces comenzaban os problemas, xa que os propietarios das uvas tentaban dirixirte para que escolleses as máis maduras e sans, cousa que tropezaba frontalmente coas ordes que nós tiñamos da superioridade de escoller un pouco de todo.
Despois triturabamos as uvas, recolliamos o mosto nuha xarra, e tras colalo, verquíamolo nunha probeta na que introduciamos o mostímetro que indicaba mediante a densidade, os graos Baumé que tiña o mosto.
- ¡Colle esas rapaz!
- ¡De aí, de aí, esas son as boas!.
Esa era a cantinela que escoitabamos todos os días. Pero tamén sabiamos que as mellores uvas as colocaban ben á vista, polo que a nosa obriga era a de remexer un pouco.
Cando as dúas partes non nos púñamos de acordo, era cando tiña que actuar o capataz que supervisaba estas funcións, e normalmente todo se arranxaba cunha nova toma de mostras, e cunha demostración palpable de que o grao do mosto non variaba o máis minimo entre unha e outra.
Despois triturabamos as uvas, recolliamos o mosto nuha xarra, e tras colalo, verquíamolo nunha probeta na que introduciamos o mostímetro que indicaba mediante a densidade, os graos Baumé que tiña o mosto.
Esta operación era seguida con moita atención polos donos das uvas, tal como se pode ver nesta foto de Mª José Bouzas, xa que os cartos que recibirían por elas, dependía directamente do grao que se lle apuntase na tarxeta. E xa sabedes, ó final os cartiños son os cartiños.

Tuning

Perdoade que titule así, en inglés, esta entrada, pero é que o carro que aparece na foto é un exemplo claro da evolución da técnica e da mecánica.
A palabra inglesa "tuning", significa axustar, poñer a punto, e extendeuse polo noso país fai relativamente poucos anos, cando comenzou a moda de personalizar os automóbiles, xa non tanto mecánicamente, senón estéticamente.
Eu lembro como a mediados dos anos setenta o Miguelito xa tiña instalado no seu Seat 850 verde botella de catro portas, un sistema de iluminación interior que dotaba ó habitáculo de luz indirecta de diversas cores, segundo el pisase os distintos pedales, e tamén como xa daquela comenzabamos a ver polas nosas rúas os primeiros aleróns, faros suplementarios, e pegatinas varias, que lle conferían ós coches un aspecto máis agresivo.
Pero como podemos ver nesta foto dos anos sesenta de Mª José Bouzas, a cousa xa viña de moito antes. Este carro que está a piques de descargar as uvas na Cooperativa, ten as súas rodas modificadas. Non sei si por efectividade mecánica, ou por comodidade do seu dono á hora de facerse cunhas novas.
Eso si que é tuning, a evolución da especie ante o que se lle viña encima, o último alento antes da súa desaparición.

Camións

Fai tempo falei no blog dos traballos temporais que algúns rapaces do Ribeiro facíamos nas vendimas da Cooperativa, e como alí fumos coñecendo a moitas xentes e personaxes da bisbarra. Traballabamos arreo, pero tamén disfrutabamos, e agora, coa visión que dá o tempo, penso que a experiencia foi para todos nós moi enriquecedora.
Nesa entrada falaba dos camioneiros, cos que pasabamos ás veces moitas horas de conversa, e de entre todos eles citaba ó Argimiro, que vivía un pouco antes da Almuiña, e do Arca de Francelos, pero queixábame de que non tiña fotos das súas máquinas.
Esta foto que nos manda Mª José Bouzas ven a solucionar este problema. Nela podemos ver unha boa colección de camións en plena actividade, ateigando a explanada da Cooperativa, nos primeiros anos da súa andaina.
Pero como a imaxe está en branco e negro, xa non consigo distinguir cal deles é de cada quen.

Un mapa

Estas imaxes son recortes que dun mapa da provincia de Ourense que fixo no ano 1856 o Coronel Comandante de Enxeñeiros D. Francisco Coello, a escala E 1: 200.000, e que pertenece ó Instituto Geográfico Nacional. Dentro del, e na súa marxe inferior esquerda ten este plano particular da nosa vila, a escala E 1: 10.000, feito por D. José Sáenz Díez, que segundo se conta no mapa fixo o traballo de campo percorrendo a provincia.
Como podedes ver, o plano presenta algunhas incorreccións. Confunde o Monte de Santa Marta co de San Domingos, e cambia de ubicación algunhas das igrexas parroquiais de Ribadavia.
Tamén fixen un recorte da zona do Ribeiro, máis que nada para que poidades ver con detalle a toponimia da nosa bisbarra nesa época. Palabras como Maquianes, Cuenga , Beronza, La Almuiña, etc, son perfectamente recoñecibles, pero hai outras que non son quen de identificar. Seguro que seredes quen de ver máis cá min.

A rúa do Progreso

O outro día atopei esta postal en Internet. Penso que debe de ser dos principios da década dos anos sesenta, e digo isto pola curiosa mestura de automóbiles que se ven na rúa. A maioría deles son antiguos, e non coñezo eses modelos, aínda que teño que recoñecer que son un ignorante nestas cuestións. Pero entre todos eles podemos ollar un par de Renault 4/4, un de cor azul e outro branco, que se fabricaron en Valladolid desde o ano 1953 ata o 1959, e un Seat 1500 que debe de ser o máis moderno da foto. Tamén podemos ver unha furgoneta Citroen 2CV, que se comenzou a ensamblar en España no ano 1959. Sinais inequívocas de que o progreso estaba a chegar a esta rúa do mesmo nome, e por ende á nosa vila.
Si vedes máis cousas curiosas, ou que vos chamen a atención. deixade un comentario

Na festa da vendima de Leiro

A primeira foto é propiedade de Mª José Bouzas, e transpórtanos directamente á 1ª Festa da Vendima, que se fixo no Salgueiral, en Leiro no ano 1963, e que aínda hoxe se segue a celebrar cada último domingo do mes de Agosto.
Como eu non sabía nada desta festa, tratei de procurar algo de información en Internet, e mirade por onde, atopei estoutras fotos, que a pesares de teren menos calidade, penso que aportan algo máis á historia do Ribeiro.
Estaban incluidas no programa da que foi a 2ª Festa da Vendima que se celebrou no ano 1964, polo que deberon facelas o ano anterior. De feito o home que dirixe o carro de bois é o mesmo que na foto de María José.
Nunha das imaxes recoñezo claramente a D. Álvaro Cunqueiro e a D. José Mª Castroviejo sentados á esquerda da mesa. Supoño eu, que como bos catadores e gastrónomos galegos non se perderon esta cita, participando na cata dos viños da zona.
Do que xa non estou tan seguro, é de que nesa mesma foto, me parece ver a Antonio Freijido, e a Víctor Quijada. O primeiro deles de pé, observando atentamente a cata, e o segundo, sentado ó fondo da mesa.

A procesión

Vaise indo o mes de Setembro, e con esta foto de Francisco Couto, da procesión da Virxe do Portal do ano 1963, rematamos esta pequena serie adicada ás festas patronais da vila.
Coma sempre, eu non vos son quen de recoñecer os que aparecen nela, pero supoño que vós si. Un xa é coñecido. No comentario da foto anterior Couto dí, que o que vai portando á Virxe, de traxe escuro na parte de atrás é Braulio Gulín, parente del, e supoño que un dos motivos pola que tirou a foto.
Unha das mulleres que aparece na foto, vai descalza, e tampouco sei si ese costume, o de ofrecerse a facer o percorrido dese xeito, se segue a facer agora.
Outra das cousas que se ven na foto, e por iso vos poño unha ampliación, e que na beirarúa, diante da porta do Castelo, hai un carriño de xeados atendido por unha muller. ¿Podería ser do "Heladero"?, o que tiña o seu establecemento a rentes do Club Artístico. Eu ben me lembro deles, del, da súa dona e dos seus fillos. Moito xeado, moitas pipas e moitas lambetadas consumimos alí. E moitos portes de uvas lle fixo ó meu avó nas vendimas co seu camión. Pero o que non lembro é ¿como se chamaba a xeladería?

Esforzo

Na entrada anterior alguén deixou un comentario falando de que lle estrañaba moito que os porteadores da Virxe fosen mulleres.
Eu penso que non é así, que son homes. Os porteadores na foto anterior non se ven. Están ocultos por unha das ringleiras de mulleres que van na procesión.
Nesta foto que poñemos hoxe, podémolo ver máis claro. É tamén de Francisco Couto, e da mesma procesión do ano 1963. A comitiva xa vai de retirada subindo pola costa que hai diante do Castelo, e os porteadores son homes. E se nos fixamos ben na faciana do protagonista da foto -do que descoñezo o nome- notaremos o esforzo e cansancio do seu labor.

Outra vez de volta

Chega outra vez o mes de Setembro mecido entre as nubes, e chegan tamén as nosas festas patronais, as festas do Portal. Moitos dos ribadavienses que estan fóra, aproveitan estes días para retornar á vila, como se estas datas fosen un xeito de cordón umbilical que os une, polo menos unha vez ó ano, coas antigas amizades e coas nobles pedras da nosa localidade.
Énchense as rúas e os cafés, as historias afloran recordando os vellos tempos, e a devoción á Virxe exténdese por todo o Ribeiro.
Aínda que cun certo retraso, tamén nós voltamos. Este mes paseniñamente, será un tempo como de quecemento, un reencontro intermitente, como o cauce do Maquiáns, que aparece e desaparece, ó seu paso polas pedras da Derrota. Non nos veremos todos os días, pero ós poucos, seguro que lle iremos collendo o truco.
Gústame esa palabra "derrota". Ten moitos significados, pero o topónimo no regato supoño que llo aplicarían como sinónimo de cataclismo, desastre, deleiba, ou catástrofe. De cando as pedras cairon e ocultaron o río .
Pero esta mesma palabra, derrota, tamén ten outro sentidos, e un deles é o de fracaso, e eu non quero que Maquiáns morra. Estamos moi escasos de fotos, de documentos, e de todas esas curiosidades que día a día imos poñendo no blog, polo que vos pido axuda. Seguro que nas vosas casas, ou nas dos vosos avós, ou mesmo nas vosas cabezas, teredes cousas que amosar e que contar.
Podedes escribirme premendo no "Contacto" que aparece na parte dereita da páxina. Espero as vosas colaboracións, para que entre todos poidamos manter vivo este pequeno recuncho de Ribadavia na Rede.
Cambiando xa de tema, e para non aburrirvos máis, iniciamos esta nova andaina coa foto da nosa Patroa, retratada na procesión do ano 1963 por Francisco Couto.