O cruce da estrada do Carballiño

Esta postal marcada có número trece foi doada ó Museo por D. Juan Bande, e forma parte dunha colección de vinte estampas ou cromos feitos por Hermenegildo R. Casas, que anos despois sería director de "El Ribadaviense". Suponse que foron feitas cara ós anos 1913 ou 1915 segundo un estudio feito por Jorge Lens, e que aparece recollido no libro de Roberto Ribao "A fotografía na revista Vida Gallega ". Foron impresas na Fototipia Thomas en Barcelona, xa que por estes lares non había daquela ningunha máquina axeitada para facer este tipo de traballos.
Xa publiquei algunha outra, pero sería moi importante ver de conseguir completar a colección.
No que respecta ás postais antigas da vila, sabemos que circulan por ahí, algunhas feitas por D. Emilio Canda das que xa vós puxen algunha, e o outro día caeu nas miñas mans o álbum "Estampas de Galicia", publicado por Ksado no ano 1936, que tamén contén cromos da vila e dos seus arredores. Pero ese é outro conto, e todo ten que ir ó seu tempo.
Pero vaiamos á foto. Ribadavia. Arrabal, (parece a letra dun tango). A min ó vela me veñen á mente tres cousas de inmediato. A primeira, e penso que xa vola contei, eran as cañitas do Benito Muradás, que ás veces acompañabamos dun dedal de quina Santa Catalina. Lembro que sempre estaba sentado pola tardes nunha mesa camilla coa súa irmá e algún invitado máis.
A segunda, e non me preguntedes o por qué é Dna. Blandina. Esta señora chegou á vila da man do seu home, o médico D. Fermín Hervella. A sú filla Charo casou cun fillo do propietario do "Globo", con Manuel Domínguez Freijido. Eu a recordo na galería traseira da súa casa. E souben anos despois, que daquela, cando ninguén na vila sabía de cogumelos, ela era unha experta micóloga que sabía distinguir moi ben as que eran comestibles. Supoño que traia eses coñecementos da súa terra natal.
E o terceiro, e tamén os falei del, é o Leopoldo, o garda municipal. Xa vós dixen que sempre nós viña con adiviñas e misterios, e que as máis das veces nós facía rir cós seus enredos.

Nós sabiamos que á hora da saída das fábricas, cando soaba a serea, el tiña que ordear o trafego no cruce. Era a hora punta, o único momento do día no que podía haber un conflicto, xa que tódalas Derbis, Mobilettes e os escasos automóbiles que circulaban pola vila coincidían alí.
Unha mañán, antes de que dera a unha, fomos ó cruce, estivemos de parla con el, e tan pronto como soou a serea, nós quedamos na beirarúa, apoiados de costas no barandal para ver como dirixía a circulación.
O Leopoldo cun aire serio e grave que lle daba o bigote e a gorra de prato , púxose firmes no seu sitio, sacou o silbato do peto, e nunha tensión contida, agardou a chegada dos primeiros clientes.

Tan pronto a marabunta que saía da fábrica dos Chaos asomou pola curva da ponte, empezou a facer acenos e sinais cos brazos ós vehiculos que se achegaban, mirando para nós de esguello, sorrindo fachendoso. Pero ben pouco lle durou a risa, xa que un dos coches que subía debeu de malentender as súas ordes, e bateu levemente contra outro que asomaba a dianteira pola estrada do Carballiño.

O Lepoldo baixou as mans, deu media volta e veu cara a nós en silencio, apoiou os brazos no barandal, de costas ó accidente, e coa mirada perdida dixo ben clariño:
¡Eu xa o sabía!, e comenzou a silbar entre dentes.